Lastig gesprek

Heb je het wel eens meegemaakt: een lastig gesprek met een collega of met iemand aan wie je leiding geeft?  En waar je graag iets van te weten wilt komen? Bijvoorbeeld waarom die ander zo bokkig/passief/agressief/of wat dan ook reageert? Deze situatie oefen ik vaak in mijn communicatietrainingen voor leidinggevenden. Het gesprek start meestal goed: de leidinggevende (mijn cursist) benoemt zijn waarnemingen en zijn gevoel daarbij. Vervolgens vraagt hij de ander (gespeeld door een rollenspelacteur) waar dat gedrag door ontstaat.  Die reageert met een diepe zucht en een verongelukte blik. Als dit langer dan 1 seconde duurt, neemt de leidinggevende weer het woord. Het gesprek verloopt bijvoorbeeld als volgt:
Leidinggevende        “Is er soms iets wat ik moet weten?”
Ander                          “Mwaah, ik weet niet, …”
Leidinggevende        “Komt het soms door die nieuwe collega?”
Ander                          “Neuh, die is best geschikt”
Leidinggevende        “Is er dan iets in het team? Of heeft het soms met mij te maken?”
Ander                          “Tja, nou, eehh, …”
Leidinggevende        “Want dat mag je best zeggen hoor!”
Ander                          “Eh …”
Leidinggevende        “Ik vind dat je alles moet kunnen zeggen, dus zeg het maar hoor”

Zie je wat hier gebeurt? De leidinggevende stelt een goede startvraag: wat is de reden van je gedrag? Vervolgens komt er niet direct een duidelijk antwoord en dan gaat de leidinggevende in de vragenstand: komt het hierdoor, daardoor, of ligt het aan …? Daarmee krijgt de ander steeds de kans om geen echt antwoord te geven. Want zodra hij langer dan 1 seconde geen echt antwoord geeft, komt er een nieuwe poging van de leidinggevende die weer even makkelijk kan worden omzeild.  Uiteindelijk zal door dit gesprek het behaalde doel – een constructief gesprek over oorzaak en oplossing- niet behaald worden.

Van 4- naar 5-seconden boost

Er zijn veel technieken die je helpen om zo’n “lastig” gesprek te voeren. En daar help ik je graag bij. Ik geef je hier één manier: zet de 4-seconden boost uit mijn vorige blog eens in. Of nee, laten we hier spreken over de 5-seconden boost. Weet je het nog? De 4-seconden boost zet je in als je jouw boodschap krachtig bij de ander wil brengen. Die ander zal aandachtig op jou (gaan) letten als je maar liefst vier seconden zwijgt en zal ervanuit gaan dat jij dadelijk met een statement komt. Maar wat gebeurt er als je niet vier maar vijf seconden stil bent (en je weet het: met seconden bedoel ik een tel als een-en-twintig)? Dan wordt de stilte ongemakkelijk. En het gevolg daarvan is dat de ander gaat praten! Dat is precies wat je wilt bereiken: je wilt een zinnig antwoord op jouw open vraag. Ik realiseer me heel goed dat die stilte voor jou ook ongemakkelijk kan zijn: je hebt waarschijnlijk niet de bedoeling om het de ander expres lastig te maken. Zie de 5-seconden boost daarom als een instrument wat een hoger doel dient: een goed gesprek waarin ruimte is voor de ander.

Je beloning

Dus wil je een gedegen antwoord op een “lastige” vraag: ga dan niet allerlei vervolgvragen stellen. Tel in je hoofd van een-en-twintig tot vijf-en-twintig en zeg ondertussen helemaal niets. Je zult zien dat de ander dan gaat praten. Het gevolg: er komt een zinnig gesprek op gang.

Jouw 5 tellen

Ik hoor graag jouw ervaringen hier mee. Ik nodig je dan ook van harte uit tot het geven van een reactie hieronder.

Het bericht De 5-seconden boost verscheen eerst op CINNAMON Training en Advies.

Seconden lang was er niets te horen; geen gitaar, geen drums, geen zang, helemaal niets. Je zag het publiek vragend kijken: is er ergens iets mis? Is het nu zo maar afgelopen “? Ineens klonk het echter op volle kracht: “I hear Jerusalem bells are ringing …” Prachtig om na de spannende stilte het koor ineens weer zo luid te horen zingen! Het deed me weer beseffen hoe groot de kracht van stilte kan zijn.

De kracht van stilte

Ik hoor mensen wel eens zeggen dat ze niet zo goed weten hoe ze duidelijk moeten overkomen en dat ze dan maar door blijven ratelen, wanhopig proberend om de stilte te vullen met nog meer woorden. Mijn advies: doe eens zoals dat koor. Want niet alleen tijdens een uitvoering maar ook in gesprekken is stilte een krachtig instrument! Zoals het koor tijdens het concert de aandacht opeiste door stil te zijn, kun je in een gesprek ook de aandacht opeisen door juist even niets te zeggen.

Wat is het effect van bewust stil zijn tijdens een gesprek? Je trekt de aandacht van je gesprekspartner  en die zal geconcentreerd wachten op jouw vervolg. De woorden die jij daarna zegt maken daardoor veel meer indruk. Als bonus kun je de stiltetijd gebruiken om je boodschap helder te formuleren, mocht je daar nog behoefte aan hebben.

De 4-seconden boost

Hoe lang moet zo’n stilte duren? In het algemeen adviseer ik om 4 seconden aan te houden. Vier seconden als in één-en-twintig, twee-en-twintig, drie-en-twintig, vier-en-twintig. Ik noem het dan ook wel de 4-seconden boost: 4 seconden stilte om de kracht van je boodschap een flinke oppepper te geven.

Ik snap het: het is best even wennen om zo maar ineens midden in een gesprek je mond dicht te houden. Een koorlid vertelde me na afloop dat het op de repetities ook geregeld mis ging; dat er in het begin steeds weer iemand toch gewoon door zong op het moment dat de stilte gepland stond. Maar net zo als het koor door te oefenen er in slaagde om de stilte toe te passen, kun jij door te oefenen ook leren om 4 seconden niets te zeggen. Leer de kracht van stilte te gebruiken. En je beloning: een boodschap die luid en duidelijk overkomt!

Het bericht Coldplay en de kracht van stilte | stilte als communicatietechniek verscheen eerst op CINNAMON Training en Advies.